Đề khảo sát chất lượng (Lần 1) môn Ngữ văn 10 - Trường THPT Nguyễn Đăng Đạo 2021-2022 (Có đáp án)

Nội dung tài liệu: Đề khảo sát chất lượng (Lần 1) môn Ngữ văn 10 - Trường THPT Nguyễn Đăng Đạo 2021-2022 (Có đáp án)

1. SỞ GD & ĐT BẮC NINH ĐỀ KIỂM TRA KSCL LẦN 1. NĂM HỌC 2021-2022 TRƯỜNG THPT NGUYỄN ĐĂNG ĐẠO Môn: Ngữ văn 10 (Thời gian làm bài: 120 phút) Phần I: ĐỌC –HIỂU (3 điểm) Đọc bài thơ sau và thực hiện các yêu cầu: Nhặt rau muống cọng già không dám vứt* Câu thơ xót lòng suốt tuổi thơ tôi Thuở Hà Nội dùng tem phiếu phân phối Viên gạch nào thay chỗ xếp hàng rau Giờ sang Tây thấy điều này hơi lạ Hoa thì nhiều, rau cỏ ít em ơi Nào cần chi cao lương mĩ vị Bữa cơm rau quê nhà, ta đãi bạn bè thân Của một đồng công một nén, người ơi Thương người trồng, thương người mang bao chặng đường vất vả Nhặt rau muống cọng già không dám vứt Ta như người mắc nợ với quê xa. (Rau quê, Phan Quốc Linh) *Câu thơ của Đào Nguyễn Câu 1. Xác định thể thơ của bài thơ trên. Câu 2.Tìm những từ ngữ, hình ảnh về thời xa xưa ở nước ta? Câu 3.Bài thơ bộc lộ những nỗi nhớ nào đối với quê hương? Qua đó thể hiện tình cảm gì của nhà thơ đối với quê mình? Câu 4. Thông điệp nào khiến anh/chị tâm đắc nhất? Vì sao? II.LÀM VĂN (7 điểm) Câu 1 (2.0 điểm) Từ nội dung về bài thơ hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ vềTình quêđược thể hiện như thế nào trong mỗi người. Câu 2 (5.0 điểm): Cảm nhận của anh/chị về vẻ đẹp của hình tượng nhân vật Đăm Săn trong đoạn trích “Chiến thắng MTao Mxây”. 1
2. Hướng dẫn chấm môn văn 10 khảo sát lần (2021-2022) Câu 1(0.5 điểm): Thể thơ tự do. Câu 2(0.5 điểm): Những từ ngữ, hình ảnhvề thời xa xưa ở nước ta(thời bao cấp khi còn dùng tem phiếu): - Tem phiếu phân phối. - Cọng rau muống già, - Viên gạch xếp hàng Câu 3(1.0 điểm): -Tác giả bộc lộnhững nỗi nhớ với quê hương của mình: + Nhớ lại một thời lịch sử khó khăn của dân tộc ta với một tấm lòng thương nhớ của một người con xa quê nghĩ về dân tộc mình. + Nhớ những nét đẹp bình dị ở quê nhà thể hiện trong những món ăn rau dưa giản đơn, những bữa ăn với bạn bè, với gia đình, đó là những điều tác giả không thể có được khi ở nước ngoài. - Tình cảm của tác giả đối với quê hương: + Trân trọng những giá trị truyền thống, những nét đẹp tâm hồn của người Việt, đó là đức tính cần cù, chịu khó. + Trân trọng những điều nhỏ bé, bình dị. Câu 4(1.0 điểm): Thí sinh có thể tự do bày tỏ quan điểm của mình về thông điệp mà mình thấy tâm đắc nhất và lí giải. Có thể tham khảo những thông điệp sau: - Cần biết nâng niu, trân trọng những thứ bình dị ở quanh ta vìđôi khi đó chỉ là những bữa cơm đơn giản mà ta ăn, những hình ảnh bình dị, nhỏ bé, gần gũi mộc mạc ở quanh ta (viên gạch, cọng rau ). Điều mà chỉ khi không còn nữa ta mới thấy nó đáng giá. -Biết trân trọng tình cảm gia đình vì gia đình là tổ ấm, là bến đỗ bình yên nhất. Gia đình là nơi cho ta biết bao tình cảm yêu thươngnên dù đi đâu, đến bất cứ nơi nào con người 2
3. vẫn luôn hướng về gia đình của mình, giành những thời gian cho người thân bên gia đình II. LÀM VĂN (7.0 điểm) Câu 1: (2.0 điểm) a. Đảm bảo yêu cầu hình thức đoạn văn (0,25 điểm) Thí sinh có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy nạp, tổng- phân- hợp, móc xích hay song hành. b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận(0,25 điểm) Ý nghĩa của tình quê đối với đời sống của mỗi con người. c. Triển khai vấn đề nghị luận(1,0 điểm): Thí sinh lựa chọn thao tác lập luận phù hợp để triển khai vấn đề theo nhiều cách nhưng cần làm rõ vai trò ý nghĩa của tình quê đối với cuộc sống của mỗi con người. Có thể triển khai vấn đề theo các hướng sau: - Giải thích (0,25 điểm): Tình quê là tình yêu quê hương mà trước hết là xuất phát từ tình cảm gia đình, xóm làng, là tình cảm gắn bó, yêu mến, vun đắp, xây dựng quê hương ngày càng giàu mạnh, - Phân tích, chứng minh: (0.5 điểm) +Những biểu hiện tốt đẹp của con người giành cho tình quê: yêu quê hươnggắn liền với tình yêu Tổ quốc, yêu cảnh sắc thiên nhiên, giữ gìn tiếng nói cha ông (d/c) + Phê phán những người không có ý thức vun đắp gìn giữ tình quê: Không có trách nhiệm với cộng đồng, quê hương, dân tộc (d/c) - Bài học nhận thức và hành động cho bản thân (0,25 điểm): Mỗi người có một cách khác nhau để thể hiện tình quê, lòng yêu quê hương đất nước của mình.Trong bối cảnh hội nhập yêu quê hương chính là yêu tiếng mẹ đẻ của mình, gìn giữ những nét văn hóa truyền thống của dân tộc. Yêu quê hương không nhất thiết ở lại quê hương, những kiều bào Việt Nam ra nước ngoài vẫn hướng về dân tộc, đem tiếng nói, tình yêu của mình dạy cho con cháu, đem văn hóa của mình truyền bá ra ngoài thế giới 3
4. - Chính tả, dùng từ, đặt câu (0,25 điểm): Đảm bảo chính tả, dùng từ, ngữ nghĩa, ngữ pháp Tiếng Việt. c. Sáng tạo(0,25 điểm): Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận I /Mở bài (0,5 điểm) - Kho tàng văn học dân gian Việt Nam có nhiều sử thi nổi tiếng viết về cuộc đời , số phận chiến công của các tù trưởng anh hùng như Đăm Săn, Đăm Di , Xinh Nhã, Trong số đó, tác phẩm được biết đến rộng rãi hơn cả là sử thi Đăm Săn của người Ê đê ở Tây Nguyên . - Đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxâyđược đánh giá là phần văn bản đặc sắc, kể lại chiến công đánh thắng tù trưởng Sắt để cứu vợ của người anh hùng Đăm Săn . - Đoạn trích đã xây dựng thành công hình tượng người anh hùng Đam Săn có vẻ đẹp toàn diện từ ngoại hình, lời nói, hành động đến nhân cách và lí tưởng sống . II/Thân bài (3,5 điểm) 1/ Vẻ đẹp bên ngoài - Trước hết, Đăm săn là người có vẻ đẹp ngoại hình hoàn mĩ theo quan niệm của người Ê đê cổ đại. Vẻ đẹp của chàng được miêu tả bằng những mĩ từ trang trọng, giọng điệu sùng kính, thái dộ ngưỡng mộ, tự hào : - Đăm Săn có giọng nói hào sảng, vang động khi ra lệnh cho tôi tớ chuẩn bị lễ vật cúng thần, mời tất cả buôn làng, ra lệnh đánh chiêng trong khắp buôn . - Chàng có hình dáng phi thường, vạm vỡ, khỏe đẹp, đậm chất Tây Nguyên. Tóc chàng dài thả xuống đầy cái nong hoa; bắp chân to bằng cây xà ngang, bắp đùi to bằng ống bễ, sức chàng ngang sức voi đực, hơi thở ầm ầm tựa sấm, mắt long lanh như chim ghếch ăn hoa tre . - Trang phục của chàng oai nghiêm, thể hiện sức mạnh, uy quyền và sự giàu có: ngực quấn chéo một tấm mền chiến, khoác tấm áo chiến, có đủ gươm giáo . - Chàng nhiều của cải, sung túc, có chiêng núm, chiêngđồng , voi bầy, la nhiều, tôi tớ đông như kiến như mối, đặc như bầy cà toong, các tù trưởng khác khiêng lễ vật đến kết thân , cả thần linh cũng biết tiếng tăm của chàng . =>Chàng là niềm tự hào của cả bộ tộc. Vẻ đẹp của chàng hoang dã , gần tự nhiên . Sự giàu có, phồn vinh của chàng cũng là sự hùng mạnh của buôn làng . 2/ Vẻ đẹp nhân cách và lí tưởng sống . a/Trong cuộc giao chiến - Tài năng , phẩm chất anh hùng của Đăm Săn thể hiện rõ nhất trong cuộc giao chiến với Mtao Mxây , trong tư thế đối lập hoàn toàn với kẻ thù . - Mục đích chiến đấu : Đăm Săn chiến đấu với Mtao M xây nhằm mục đích chính đáng là cứu vợ bảo vệ hạnh phúc gia đình, bảo vệ danh dự cá nhân và cộng đồng , bảo vệ giữ gìn sự bình yên, phồn thịnh của buôn làng . 4
5. - Khiêu chiến : + Đăm Săn chủ động tự tin khiêu chiến trước, chàngđến tận chân cầu thang nhà Mtao M xây thách đấu mặc dù kẻ thù có lợi thế đất nhà, giàu có, được trang bị vũ khí tinh xảo, có bề ngoài uy nghi đáng sợ . + Đăm Săn khôn ngoan, tỉnh táo dùng lời khích dụ , đe dọa buộc kẻ thù phải rời hang ổ . Chàng ban đầu thách đọ dao, rồi dọa đốt sàn, gọi mỉa mai tù trưởng Sắt là “diêng”, tỏ vẻ khinh bỉ không thèm đánh lén kẻ nhát gan Mtao Mxây. + Sự tự tin, đường hoàng của Đăm Săn đối lập hoàn toàn với thái độ sợ sệt, khoe khoang của tù trưởng Sắt giàu có. - Giao chiến : + Đăm Săn được miêu tả trong thế so sánh với Mtao Mxây . Tác giả dân gian thường miêu tả Mtao Mxây trước để làm nền tôn vinh tài năng, sức mạnh của Đăm Săn . + Cuộc chiến diễn ra trong hai hiệp . Hiệp 1, Đăm Săn nhường kẻ thù múa khiên trước ; Sau đó, cả hai cùng múa khiên , Mtao M xây chém trượt Đăm Săn ; Đăm Săn đớp được miếng trầu của vợ, đâm trúng Mtao M xây nhưng hắn không chết; hiệp 2 : ông Trời mách nước Đam San giết được kẻ thù . + Trong cuộc giao chiến , bất cứ lúc nào Đam San cũng tỏ ra chủ động , tự tin , bình tĩnh , dũng mãnh, chiến đấu kiên cường, hành động kiên quyết . + Chàng múa khiên rất khỏe , đẹp , nhanh: một lần xốc tới vượt một đồi tranh , một lần xốc tới vượt một đồi lồ ô, chàng chạy nhanh vun vút qua phía đông, phía tây ; múa khiên như gió bão gió lốc, khiến chòi lẫm đổ lăn lóc , cây cối chết rụi, khiến ba lần quả núi rạn nứt, ba đồi tranh bật rễ bay tung . + Đăm Săn trong trận chiến luôn nhận được sự giúp đỡ của con người và thần thánh . Người vợ ném cho Đăm Săn miếng trầu khiến chàng tăng sức mạnh , ông trời mách kế dùng chày mòn ném vào vành tai đối phương giúp chàng tiêu diệt kẻ thù . + Đăm Săn kiên quyết, dứt khoát tiêu diệt đến cùng kẻ thù , không tha thứ cho kẻ cướp vợ , phá buôn làng cho dù hắn hèn nhát kêu xin . + Trái hẳn với Đăm Săn, Mtao Mxây rất kém cỏi, hèn nhát. Lúc đầu hắn huyênh hoang tự nhận mình là học trò của thần Rồng,là tướng quen đi xéo nát đất thiên hạ nhưng khi giao chiến thì hắn múa khiên lạch xạch như quả mướp khô, được nhường đánh trước thì đâm trượt Đăm Săn, khi yếu thế thì chạy trốn quanh chuồng lợn , chuồng trâu, khi bị thua thì cầu xin giữ lại tính mạng . =>Trong đoạn giao chiến , Đăm Săn hiện lên là người anh hùng tài giỏi, quả cảm, giàu tinh thần thượng võ, Đăm Săn chính là kết tinh sức mạnh,vẻ đẹp, ý chí, khát vọng của cả cộng đồng.Ngôn ngữ tả hành động chiến đấu của Đăm Săn giàu nhịp điệu, hình ảnh, chất thơ, sử dụng nhiều phép so sánh cường điệu, liệt kê trùng điệp dày đặc . b/ Với tôi tớ của Mtao M xây . 5
6. - Sau khi chiến thắng , Đăm Săn không tiến hành giết chóc đẫm máu mà thuyết phục , kêu gọi tôi tớ của Mtao Mxây theo chàng . Thái độ kêu gọi của chàng rất nhiệt thành, tận tình, vồn vã, thuyết phục ba lần, chàng trực tiếp đến gõ cửa từng nhà để kêu gọi . - Lời kêu gọi thể hiện lý tưởng anh hùng của Đăm Săn : thống nhất các buôn làng, khát vọng hòa bình, phồn vinh, giàu mạnh, thống nhất lợi ích cá nhân chàng và lợi ích của cả buôn làng . - Đáp lại lời kêu gọi của Đăm Săn, tôi tớ của Mtao M xây nô nức đem theo của cải về với chàng. Điều đó thể hiện uy tín của Đăm Săn với cộng đồng, khát vọng hòa bình, giàu mạnh của chàng phù hợp với nguyện vọng chung của dân làng cũng như người Ê Đê cổ đại . III/ Kết bài : (0,5 điểm). - Đoạn trích ca ngợi người anh hùng Đăm Săn có sức mạnh phi thường, trọng danh dự, sống có lí tưởng, chiến đấu quả cảm anh dũng , bảo vệ hạnh phúc gia đình gắn với bảo vệ sự bình yên, phồn thịnh của bộ tộc . - Đoạn trích có ngôn ngữ trang trọng, giàu hình ảnh, chất thơ, nhạc điệu, lời kể hấp dẫn qua chiến công của Đăm Săn đã làm sống lại quá khứ hào hùng của người Ê đê . Chú ý: (0,5 điểm) - Trình bày sạch đẹp, khoa học - Sáng tạo 6